Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, çevrimiçi olarak gazetecilerin sorularını yanıtladı. İran ile nükleer anlaşmaya geriş dönüş müzakerelerine değinen Kirby, ABD’nin 2015 İran nükleer anlaşmasının tekrardan uygulanabileceğine dair ümitli olmaya devam ettiğini ve mevzuyla ilgili müzakereler mevzusunda iyimser bulunduğunu belirtti. Kirby, “İran’ın büyük seviyede anlaşmayla asla ilgisi olmayan bazı taleplerinden vazgeçmeye istekli olması sebebiyle, son haftalarda ve aylarda olduğundan daha yakın olduğumuza inanıyoruz” ifadelerini kullanarak, “Bu yüzden, işlerin doğru yönde ilerlemeye devam edebileceği mevzusunda ihtiyatlı bir halde iyimseriz” dedi.
Kirby ek olarak, ABD’nin İran’a nükleer anlaşmaya ilişkin verdiği yanıta Avrupa Birliği’nden (AB) ya da İran’dan hemen hemen bir cevap gelmediğini deklare etti.
“Nükleer antak kalma için daha kuvvetli bir metne ihtiyacımız var”
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan ise, Rusya’nın başkenti Moskova’da Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile düzenlemiş olduğu ortak basın toplantısında, “Viyana’da uzun soluklu müzakereler yapılmış oldu. Hedefimiz iyi, kuvvetli ve istikrarlı bir anlaşmaya varmak. ABD tarafının gerçekçiliği ile iyi bir anlaşmaya varmayı umuyoruz” demişti.
Nükleer antak kalma için daha kuvvetli bir metne gereksinim duyduklarını vurgulayan Abdullahiyan, ABD’nin nükleer anlaşmaya geri dönüş için sunmuş olduğu metni araştırma sürecinin devam ettiğini belirterek, “Eğer ABD gerçekçi olur ve mevcud metin daha da güçlendirirse anlaşmaya varma ihtimalimiz uzak değil” ifadelerini kullanmıştı.
Abdullahiyan, “Uzmanlarımız ABD’nin İran’a cevap olarak gönderilmiş olduğu önerilerini dikkatle inceliyor. İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması ve ABD’nin tekrardan anlaşmadan ayrılmayacağına ilişkin garantiler mevzusunda daha kuvvetli bir metne ihtiyacımız var. ABD gerçekçi davranır ve mevcut metni güçlendirirse antak kalma uzak değil” demişti.
Nükleer anlaşmaya dönüş müzakereleri
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin 5 sürekli üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran içinde 2015 senesinde “Kapsamlı Ortak Fiil Planı” adında olan ve İran nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini içeren antak kalma imzalanmıştı. Eski ABD Başkanı Donald Trump 2018 senesinde tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmiş, İran yönetimi de nükleer faaliyetlerini antak kalma öncesine döndürmüştü. Bunun üstüne ABD yönetimi, İran’ı ağır ekonomik yaptırımlarla hedef almıştı. Nükleer anlaşmaya dönüş için Avusturya’nın başkenti Viyana’da Nisan 2021’de İran, Fransa, Rusya, Çin, İngiltere ve Almanya içinde müzakerelere başlanmıştı. ABD Başkanı Joe Biden’ın Kasım 2021’de göreve başlamasıyla ABD’nin de anlaşmaya dönmesi için görüşmeler yürütülüyordu sadece müzakereler geçtiğimiz mart ayında değişik nedenlerle durdurulmuş, bu ayın başlarında tekrardan başlamıştı.
Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Joseph Borrell’in 9 Ağustos’ta 2015 İran nükleer anlaşmasına ilişkin sunmuş olduğu nihai taslak metne, İran ve ABD’nin yanıt vermesinin peşinden taraflar verilen cevapların değerlendirme sürecine girmişti.
