Bir bilim kurgu filmi izlerken, uzayda geçen sahnelerde ‘uzayın’ sesini duyarsanız tekrar düşünün. Zira aslen uzayda ses yok!
Fakat bir istisnayla…
Uzay bir boşluk olduğundan, ses dalgalarının içinden geçebileceği bir ortam yoktur. Bu yüzden alan çoğu zaman tamamen sessiz olarak kabul edilir. Sadece sessizlik, kozmik nesnelerin ses çıkarmamasından kaynaklanmaz. Doğrusu aslen çıkan ses dalgalarının titreşecek hiçbir şeyi/ortamı yoktur.
UZAYDA SES VAR MI YOK MU TARTIŞMASI
Doğrusu aslen uzayda ses var, uzaydaki cisimler ses çıkarır fakat ses dalgaları çarpacak ve yansıyacak yüzey bulamadığından biz bu sesleri duymayız.
NASA, bir süredir kara delikler üstünde yapmış olduğu çalışmalarla deyim yerindeyse dünyanın aklını başından almaya devam ediyor.
(Fotoğraf/Arşiv: Temsili)
Kurum son olarak mayıs ayında kutlanan kara delik haftasında, herkesi rahatsız eden ve kulaklardan silinmeyen bazı sesler yayınlamıştı.
Bu ses aslen Perseus galaksi kümesi tarafınca size getirilen ürkütücü bir filmin müziğine benziyor.
PERSEUS’DAKİ KARA DELİĞİN SESİNİ KAYDETTİLER
Özgürlük’te yer edinen habere gore söz mevzusu kara delik, sıcak gazla dolu ve 11 milyon ışık yılı genişliğinde bir gökada kümesi olan Perseus gökada kümesinde, 200 milyon ışık yılı uzaklıkta yer ediniyor.
Ses dosyasını dinleyince insan kendini bir bilim kurgu filminin içinde sanıyor fakat bu sesler aslen sıcak gazda dalgalanan tazyik dalgalarıdır.
Sesler bununla birlikte motorunu çalıştıran bir motosiklete ya da uzak bir noktada ses çıkaran (bağıran) ineklere de benzetilebilir. Oldukça ürkütücü olduğu bir gerçek…
Uzay bulutları, tam olarak göremediğimiz yada kavramsallaştıramadığımız bir şeyin seslerini duyabilmemizin nedenidir: Perseus’un merkezindeki devasa kara delik.
Onlarca yıl ilkin, gökbilimciler Perseus’un boşluk benzeri iç kısmının tazyik dalgaları gönderdiğini keşfettiler. Bu dalgalar, bölgedeki tüm çevreleyen sıcak gazın içinden bir tür dalgalanır ve bu dalgalanmalar, özünde, sese çevrilebilir.
DÜNYADA DUYULABİLİR HALE GETİRDİLER
Kulaklarımız bu titreşimleri yakalayabilir ve onları Dünya’da duyulabilir gürültüye dönüştürebilir, sadece uzayda işler birazcık farklıdır.
Öte taraftan Perseus’un kara deliği, kümenin gazına oldukca yakın olduğundan bu uzay boşluğu ses bariyerini geçer. Ses dalgası titreşimleri oluşturabilir ve bunlar bilim adamlarının odaklandığı sıcak gaz dalgalanmalarıdır.
Bu yüzden, 2003 senesinde, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’nden bir ekip, gazlı dalgalardan astronomik veriler aldı ve bu tarz şeyleri Dünya’da alıştığımız düzgüsel ses dalgalarına çevirdi. Sadece uzun bir süre kara deliğin şarkısını dinlememizin önünde büyük bir engel vardı. Bilim adamları çeviriyi yada sonifikasyon sürecini tamamladıklarında, Perseus’un uçurumunun orta C’nin 57 oktav altında bir nota çaldığını buldular.
The misconception that there is no sound in space originates because most space is a ~vacuum, providing no way for sound waves to travel. A galaxy cluster özgü so much gas that we’ve picked up actual sound. Here it’s amplified, and mixed with other data, to hear a black hole! pic.twitter.com/RobcZs7F9e
— NASA Exoplanets (@NASAExoplanets) August 21, 2022
İnsan kulaklarımız bunu duyamaz. İşte NASA da bu yüzden sesleri bir pop şarkısına yapıldığı şeklinde remiksledi ve ortam sesleri de ilave ederek dinleyebileceğimiz bir müzik parçası haline getirdi.
ÜZERİNDE ÇALIŞIP REMİKS YAPTILAR
Doğrusu, kara delik haftasının şerefine, NASA aslına bakarsanız tanımlanmış kara delik ses dalgalarını çıkardı ve 58 oktav büyüttü, böylece tamamımız sonunda boşluğun çağrısını dinleyebildik.
NASA, dün, toplumsal medya hesaplarında kendi yapmış olduğu paylaşımlarda durumu hem deklare etti hem de dünyaya ilk duyuruyu yapmış oldu.
NASA, paylaşımında şöyleki diyordu:
– NASA Veri Sonifikasyonu – *Kara Delik Remix*
”Perseus’un bu sonifikasyonunda, gökbilimcilerin daha ilkin tespit etmiş olduğu ses dalgaları ayıklandı ve ilk kez duyulabilir hale getirildi. Ses dalgaları merkezden dışa doğru çıkarıldı.”
