219 gün ilkin başlatmış olduğu Ukrayna işgali istediği şekilde ilerlemeyen, son haftalarda sahadaki birlikleri mühim yitik yaşayan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dün savaşın seyrini değiştirecek mühim bir adım attı ve Herson, Zaporojye, Donetsk ve Lugansk’ı resmen ilhak etti. Bu bölge topraklarının yüzde 60’ı halihazırda Rus askerinin kontrolünde.
ÖNCE BAĞIMSIZLIK VERDİ
Putin, dört bölgenin ilhakını duyuru etmeden önceki gece, 24 Şubat’ta işgale başlamadan derhal ilkin Donetsk ve Lugansk için yapmış olduğu şeklinde, Zaporojye ve Herson’u “bağımsız” topraklar olarak tanıdı. Böylece Kremlin Sarayı’nda ilhak seremonisi yapılmadan ilkin, Rusya açısından dört bölgenin Kiev’den bağımsız oldukları varsayıldı. Söz mevzusu bölgelerde 5 gün süresince Rusya’ya katılımın onaylanıp onaylanmadığına dair referandum düzenlenmiş, Cenk gölgesinde meydana getirilen ve Moskova haricinde kimsenin tanımadığı referandumlardan yüzde 90’ın üstüne ilhak lehine netice çıkmıştı.
ŞARTLI BARIŞ TEKLİFİ
Dün ilhakın resmiyet kazandığını duyuru etmek suretiyle saraydaki en büyük oda olan St George’s Salonu’da kürsüye çıkan Putin, “Bugün Rusya’nın dört yeni bölgesi daha var” dedi. Referandum sonuçlarının “kalıcı” bulunduğunu söyleyen Rusya lideri, “Zaporojye, Herson, Donetsk ve Lugansk halkı bundan bu şekilde sonsuza dek Rusya vatandaşları olacaklar” diye konuştu. Putin en dikkat çekici mesajını, “Kiev ve Batı’yı, referandumlarla halkın ortaya koyduğu tercihe saygı göstererek savaşı bitirmeye çağrı ediyorum. Kiev’i müzakerelere çağrı ediyoruz” sözleriyle verdi. Sadece ilhak edilen toprakların görüşme mevzusu olamayacağını altını çizdi. Konuşmasının devamında Batı’yı, Rusya’yı “ufak devletlere bölmek için çalışmakla” suçlayan Putin, yeni toprakları sonuna kadar koruyacakları sözü verdi. Putin ek olarak Batı’da “liberal değerler adı altında saf bir satanizmin uygulandığını” belirtti.
SABOTAJ VURGUSU
Konuşmasında Şimal Akım’a da değinen Putin, “Yaptırımlar Batı’ya kafi gelmedi. Şimal Akım’da patlamalar yaparak şimdi de sabotaja başladılar” diyerek, Şimal Akım boru hatlarında sabotaj sonucu meydana geldiği kabul edilen 4 sızıntıdan dolayı Batılı ülkeleri suçladı.
DOĞUM GÜNÜ HEDİYESİ Mİ
Referandum sandıklarının kapanmasından üç gün sonrasında gerçekleşen merasim süresince Putin’in sözleri sık sık salondakilerin alkışlarıyla kesildi. Meşhur Kızıl Meydan’a bir sahne de kurulan törenler için, dört bölgenin Rusya’nın atadağı mahalli yöneticileri de Moskova’da hazır bulunmuş oldu ve katılım belgelerine imza attı. Şimdi karar metni sırasıyla anayasa mahkemesi ve parlamentoda onaylanacak. Bu sürecin, Putin’in doğum günü olan 7 Ekim geçmişine kadar tamamlanması hedefleniyor.
NATO’YA HIZLI ÜYELİK HAMLESİ
Rusya lideri Putin’in “Barışı görüşmeye hazırız” önerisine Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’den “Sadece başka bir Rusya lideriyle masaya oturabiliriz” yanıtı geldi. “Sulh görüşmeleri önerisi mevzusuna erişince. Rusya’nın şimdiki lideri Putin onur ve haysiyetin ne işe yaradığını bilmiyor. Rusya ile günün birinde görüşme masasına oturacaksak bu Putin ile olmayacak, bir sonrasında liderle masaya oturabiliriz” dedi. Ek olarak “NATO’ya hızlandırılmış katılım başvurusunu imzaladıklarını” belirten Zelenski “Fiili olarak, ittifak standartlarıyla uyumluluğumuzu kanıtladık” şeklinde konuştu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise Ukrayna’nın üyeliği mevzusunda,”Ukrayna’nın ne tür bir güvenlik düzenine gireceğini seçme hakkı vardır” derken ihtimaller içinde üyelik için ittifaktaki 30 üye ülkenin konsensüsünün icap ettiğini söylemiş oldu.
ŞEYH ŞAMİL İLE MESAJ
Ayrıca Zelenski, Kiev’de bulunan Şeyh Şamil’in evinin önünde Rusya’daki azınlıklara ve Müslümanlara seslenerek, “Size ölü sayısı hakkında yalan söylüyorlar. Bu insanların hepsi tek bir şahıs istediği için öldü. Ukrayna’da ölmek zorunda değilsiniz” dedi. Şeyh Şamil, 19. yüzyılda Rusya’ya karşı durarak Kafkasya’nın bağımsızlığı için savaşım etmişti.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Putin’in ülkesine kattığını açıklamış olduğu topraklar, Moskova tarafınca 2014 senesinde ilhak edilen Kırım yarımadası ile Rusya içinde mühim bir kara engeli oluşturuyordu. Kırım ile beraber bu beş bölge, Ukrayna topraklarının yüzde 20’sine karşılık geliyor. Ukrayna kuvvetleri son haftalardaki karşı saldırıları ile bu bölgelerde kazanımlar elde etti. Şimdi Moskova, buraları kendi toprağı olarak görüyor ve savunulması için nükleer dahil her yola başvurabileceği tehdidinde bulunuyor. İlhak bölgesinde yaşayanları ise muhtemelen şu gelişmeler bekliyor:
* Okullarda Rus müfredatına geçilecek. Cenk hali sürdüğü için mevcut durumda örgün öğretim yapılmıyor.
* 4 bölgede de Rus rublesi bir süredir kullanımdaydı, şimdi Ukrayna parası kademeli olarak geçerlilikten kalkacak.
* Rus telefon hatları ve pasaportu kullanılacak.
* Başkentin halihazırda Kiev kontrolünde olduğu Zaporojye’de başkent Melitopol’e taşınacak.
* Rus basını, 4 bölgenin ileride Kırım çatısı altında birleşecek tek bir federal bölge olabileceğini iddia etti. Putin dün 4 bölgenin şimdilik ayrı ayrı yönetimsel birimler olacağını kaydetti.
* 4 bölgede ortalama 1.5 milyon şahıs kalmış olduğu sanılıyor. Bu kişilere para yardımı yapılacağı açıklandı sadece detaylar belli değil.
* Rus yasalarına doğal olarak olacaklar. Bu durumda seferberlik kapsamında Rus ordusuna yazılmaları olası.
KIRIM’DAN FARKI NE
Rusya 2014 senesinde Kırım Yarımadası’nı ilhak ettiğinde Ukrayna’da bugünkünden fazlaca değişik bir ortam vardı. Kiev’de Viktor Yanukoviç yönetimi yeni devrildiği için ordu ne yapacağını bilmiyordu. Bu şaşkınlık ortamında Putin’in askerleri, tek kurşun sıkmadan yarımadayı üç günde ele geçirdi. Kırım kışlalarındaki Ukrayna askerleri de silahları ellerinden alınarak yarımada dışına itildi. Batı da o dönem bu girişime ekonomik yaptırımlar haricinde tepkisiz kaldı. Şimdi ise durum fazlaca değişik. Dün ilhak edilen dört bölgede harp devam ediyor. Taraflar içinde sınır çizgisi her gün sil baştan belirleniyor.
AVRUPA CEPHESİ: YENİ YAPTIRIMLAR DEVREYE GİRER
* Rusya’nın Ukrayna’ya ilişkin dört bölgeyi ilhak etmesi 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en kapsamlı zorla toprak ele geçirme gelişmesi oldu.
* Rusya tarafınca ilhak edilen Kırım’ı da Rus toprağı olarak tanımayan AB ve NATO, yeni bölgeleri de tanımayarak Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini desteklemeye devam edecek.
* İlhaklar sebebiyle Rusya’yı görevli tutacak olan AB’nin yeni yaptırım ve kısıtlayıcı önlemleri devreye sokması gündeme gelecek. Dört bölgenin ilhakını kınayan AB’den meydana getirilen açıklamada, “Bu kararlar hükümsüzdür ve hiçbir hukuki netice doğurmaz” denildi.
* NATO da AB’ye benzer şekilde, Ukrayna’nın Rus saldırganlığına karşı kendini savunmaya çalışmasını meşru hak olarak değerlendiriyor. NATO müttefikleri, Ukrayna’ya siyasal ve ergonomik desteği sürdürme mevzusundaki kararlılığı koruyor.
* AB ve NATO gelinen aşamada Rusya’dan gelen, “Bu topraklara yönelik hücum Rusya’ya yapılmış sayılır”, “Kendimizi nükleer de dahil her türlü imkânla savunuruz” mesajlarının sahaya ergonomik yansımalarının nasıl sonuçlanacağını ölçmeye çalışıyor. (Itimat ÖZALP / BRÜKSEL)
ABD CEPHESİ: İLHAKI ASLA TANIMAYIZ
İlhak referandumlarını “düzenbazlık” diyerek tanımadığını net şekilde belirten ABD Başkanı Joe Biden, “Şu mevzuda net olmak isterim. ABD asla, asla, asla Rusya’nın Ukrayna üstünde toprak iddiasını tanımayacak” dedi.
‘KUZEY AKIM İÇİN DALGIÇ GÖNDERECEĞİZ’
Biden, Baltık Denizi’nin altından geçen Şimal Akım doğalgaz boru hattında yaşanmış olan sızıntıları incelemek ve “ne işe yaradığını tam olarak idrak etmek için” suretiyle bölgeye dalgıç gönderileceğini de kaydetti. İlhak kararının peşinden ABD yeni yaptırımları da hızla devreye soktu. ABD Gömü Bakanlığı’nın yaptırım sıralaması, Rusya Merkez Bankası Başkanı ve parlamentonun alt kanadı Duma’nın neredeyse tüm üyelerini de içeren isimlerle uzatıldı. Beyaz Saray basın sekreteri Karine Jean-Pierre de “Müttefiklerimiz ve ortaklarımızla Rusya’ya yeni yaptırımlar üstünde çalışıyoruz” dedi.
